4.1.1 Τεχνολογία: Φίλος ή εχθρός;

Η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών για εκπαιδευτικούς σκοπούς αποτελεί σημαντικό θέμα για έρευνα και πολιτικές ατζέντες εδώ και καιρό. Παρά την αυξανόμενη γνώση σχετικά με τα πιθανά του πλεονεκτήματα και τη ραγδαία ανάπτυξη εφαρμογών και πλατφόρμων διαδικτυακής μάθησης, μέχρι πρόσφατα, οι ψηφιακές τεχνολογίες συχνά παρουσιάζονταν ως εχθροί. Συνεπώς, η χρήση τους ήταν περιορισμένη ή ακόμα και απαγορευμένη στην τάξη. Υπήρχαν κοινά συλλογιστικά στοιχεία που υποστήριζαν αυτή την αντίληψη και ταυτόχρονα περιοριστικές διαδικασίες: πρωταρχικά, επιτρέποντας τη χρήση ψηφιακών συσκευών και εργαλείων που ευνοούν την έλλειψη συγκέντρωσης των εκπαιδευόμενων. Δεύτερο, ενθάρρυνε την αντιγραφή στην τάξη και στις εργασίες. Τρίτο, η απόσταση και η περιορισμένη επαφή μεταξύ εκπαιδευτών και εκπαιδευόμενων είχε ως αποτέλεσμα τη μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και αποθάρρυνση των εκπαιδευόμενων και συνεπώς έθετε σε κίνδυνο τη διαδικασία εκμάθησης. Τέταρτο, ο ψηφιακός διαχωρισμός εμπόδιζε την ευρύτερη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας. Τέλος, πιο πρόσφατα, η προστασία δεδομένων και ηθικά ζητήματα εντάχθηκαν σε αυτή τη λίστα ισχυρισμών, καθώς έχει γίνει εμφανές όλο και περισσότερο ότι η εκπαίδευση δεν μπορεί να εξαρτάται από ψηφιακές πλατφόρμες και εκπαιδευτικές πηγές που ελέγχονται από ιδιωτικές εταιρίες.

Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι η κρίση της πανδημίας COVID-19 έχει κάπως απαρχαιώσει τη συζήτηση σχετικά με τα πιθανά οφέλη και κινδύνους της χρήση ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη, όπως διαβεβαιώνει το Πλάνο Ψηφιακής Εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Digital Education Action Plan, 2020-2027), ότι η πανδημία επιτάχυνε τη ψηφιακή μετάβαση στην εκπαίδευση, αλλά δημιούργησε επίσης αρκετές προκλήσεις και περαιτέρω ερωτήματα σχετικά με αυτή την περίπλοκη συζήτηση  (European Commission, 2020). Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με την αναφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Educational and Training Monitor 2020, η πανδημία όχι μόνο διατάραξε την εκπαίδευση αλλά επίσης φανέρωσε το ρόλο-κλειδί της ψηφιακής ετοιμότητας των εκπαιδευτών (European Commission, 2020).

Αν και δεν είναι πάντα πρόθυμοι/ες και προετοιμασμένοι/ες να χρησιμοποιήσουν (ή να επιτρέψουν τη χρήση) της ψηφιακής τεχνολογίας στην τάξη, οι εκπαιδευτές/τριες έχουν επιδείξει ότι μπορούν να είναι εφευρετικοί/ες και δημιουργικοί/ες καθώς επίσης αφοσιωμένοι/ες και ανθεκτικοί/ες. Κατακρίβειαν μετέβησαν γρήγορα στη διαδικτυακή μάθηση, καθώς η κοινωνικές αποστάσεις και η καραντίνα έγιναν υποχρεωτικά (Vourikari et al., 2020). Επιπρόσθετα, η πανδημία φανέρωσε την κεντρικότητα της ενήλικης εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης, καθώς η αναδιοργάνωση σημαντικών πτυχών της καθημερινής μας ζωής δημιουργήθηκαν με βάση τη ψηφιακή τεχνολογία  (UNESCO, 2020). Με αυτό το γεγονός να ισχύει για ενήλικες εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους, επιβλήθηκε σε αυτούς/ες να εμπλακούν σε μια συνεχή προσπάθεια να ανανεώσουν της ψηφιακές τους δεξιότητες.  

Είναι αδύνατον να προβλέψουμε το μέλλον, αλλά σίγουρα μπορούμε να μάθουμε από το παρελθόν. Τα πρόσφατα γεγονότα απέδειξαν ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν είναι μόνο απαραίτητες στις κοινωνίες μας αλλά μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως δυναμικά και συναρπαστικά εργαλεία για μαθησιακούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Για να εξερευνήσουμε πλήρως  τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαίδευση είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε περαιτέρω τις ψηφιακές ικανότητες και δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού σε όλους τους πολίτες, διαβεβαιώνοντας ότι δεν θα μείνει κανένας πίσω.